Sư Tử
Khổ qua đúng là “thuốc đắng dã tật”
Mướp đắng còn gọi là khổ qua, ổ qua, lương qua, mướp mủ. Tên khoa học Momordica charantia L. Thuộc họ Bầu bí - Cucurbitaceae. Ngoài món ăn, trái mướp đắng còn là thuốc bổ huyết, giải nhiệt, giảm ho, trị giun, nhuận tràng, sát trùng và hạ đường trong máu...
Theo bác sĩ Lê Thân, Bệnh viện Y học Cổ truyền Quảng Nam, trái mướp đắng có momordicin là một glucozid đắng, có tác dụng diệt vi khuẩn và siêu vi khuẩn, giúp cơ thể chống lại các tế bào ung thư đang phát triển; và hỗn hợp charantin và protein (có cấu trúc giống insulin) có tác dụng hạ lượng đường cao trong máu một cách từ từ nên rất an toàn cho người bệnh tiểu đường.
Mướp đắng có tác dụng chữa tiểu đường týp (type) II mới mắc, chưa dùng các loại tân dược, phối hợp với các sulfamid chữa tiểu đường týp II để tăng tác dụng, giảm liều và giảm tác dụng phụ của sulfamid trong chữa tiểu đường; phòng chống các bệnh tim mạch, thần kinh, ung thư, lão hoá, phối hợp với xạ trị chữa ung thư và giảm tác hại của tia xạ với người bệnh.
Hạt mướp đắng có tính bổ dương, tráng khí. Dùng để chữa ho, viêm họng, trẻ em lên cơn co giật do sốt cao hoặc kinh phong, có tài liệu cho rằng nó còn có tác dụng chữa rắn cắn. Thường dùng từ 3 - 6g hạt khô/ ngày.
Lá mướp đắng phơi khô, hãm nước để giải độc, kích thích tiêu hoá, nhuận tràng tẩy giun.
Gợi ý các bài thuốc từ mướp đắng
- Nước tắm cho trẻ em chữa rôm sảy: mướp đắng 2 - 3 trái tươi băm nhỏ nấu với nước để tắm cho trẻ bị rôm sảy, ngày một lần, bã xát nhẹ trên da. Dây mướp đắng nấu sôi để nguội tắm cho trẻ.
- Hạ nhiệt, giải độc, làm sáng mắt: trái mướp đắng lượng vừa đủ, phơi hay sấy khô, mỗi lần dùng 15g hãm với nước sôi trong bình kín, sau 15 - 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày. Một trái mướp đắng tươi xẻ ra bỏ ruột, cho lá chè vào khép lại, treo vào chỗ thông gió không nắng mà phơi khô âm can; khi bị cảm nắng, nóng nấu nước uống hoặc pha như pha chè uống, mỗi lần 10 - 15g.
- Đau dạ dày: hoa mướp đắng tán nhỏ uống.
- Đau mắt: hoa mướp đắng sắc với cây bấc đèn uống.
- Viêm họng: hạt mướp đắng 3 - 5g/ngày nhai nuốt hoặc sắc uống.
- Ho khan, ho có đàm: hạt mướp đắng và hạt chanh, mỗi thứ 40 hạt; sao khô, tán bột, rây lấy bột mịn, trộn với nước mật gà 20 cái; phơi khô, rồi tán lại cho đều và mịn, sau đó luyện thuốc với xi rô nấu từ 50g đường, làm thành viên bằng hạt đậu xanh; trẻ em từ 1 - 5 tuổi mỗi lần uống 2 - 4g, 2 lần/ ngày; trẻ 6 - 10 tuổi mỗi lần uống 5 - 8g, 2 lần/ ngày.
- Nhân hạt mướp đắng mài với sữa cho trẻ uống để hạ nhiệt.
- Sưng đỏ và mụn nhọt, đau nhức: sắc một nắm lá mướp đắng uống. Lá phơi khô tán bột, uống mỗi lần 12g với một ít rượu.
- Mệt mỏi do háo khát, hâm hấp sốt (hư nhiệt) do lao động quá sức, hay do thức đêm, đi đường xa: lá mướp đắng non và lá hoa thiên lý nấu canh ăn.
Ai không nên ăn khổ qua?
Những người bị huyết áp thấp, hạ đường huyết vì mướp đắng không có lợi cho tim mạch.
Phụ nữ mang thai và đang cho con bú không nên ăn mướp đắng vì mướp đắng có thể gây co thắt tử cung, xuất huyết và làm hư thai.
Ngoài ra mướp đắng còn gây kích thích tử cung và có thể dẫn đến sinh non. Phụ nữ đang cho con bú cũng không nên ăn mướp đắng vì trong loại trái này có một số thành phần mang độc tính nhẹ có thể được truyền qua sữa mẹ.
Người bị bệnh gan, thận: Người bị bệnh về gan và thận cần tránh ăn mướp đắng vì chúng rất khó tiêu hóa, có thể gây đầy hơi.
Người vừa phẫu thuật: Nhiều chuyên gia cho rằng mướp đắng có thể cản trở quá trình kiểm soát lượng đường huyết trong và sau khi phẫu thuật. Bởi vậy, tốt nhất là bạn nên ngừng ăn mướp đắng ít nhất 2 tuần trước và sau thời gian phẫu thuật dự kiến.