Mèo mun
Nguyên nhân bùng phát Covid tại TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương và các tỉnh miền Đông Nam Bộ từ góc nhìn dân số và nhà ở
Để làm rõ vấn đề, trước hết ta cần thống nhất với nhau rằng: Covid khá bình đẳng, không phân biệt chủng tộc, màu da, giàu nghèo… quốc gia, vùng lãnh thổ…nó chơi hết, múc tất!
Đặc điểm chung của đợt Covid lần thứ 4 này là bùng phát dữ dội và lan cực nhanh. Dưới góc độ khoa học y khoa và dịch tễ thì cho rằng lý do bùng phát và lan rộng là do vì biến chủng mới Delta. Nếu vậy thì tại sao vẫn chủng đó có vùng bị nặng, có vùng nhẹ?
Dưới góc nhìn quản lý, nhiều người lại cho rằng do chính quyền điều hành lỏng lẻo, thiếu hiệu quả, do ý thức người dân kém….vv. Cá nhân tôi nghĩ những nhận xét như vậy vẫn là phiến diện, chưa đầy đủ và xin bổ sung thêm góc nhìn dân số và nhà ở …. dù không trực tiếp nhưng đây lại là nguyên nhân cơ bản gây nên tình trạng bùng phát dịch bệnh ở các tỉnh Đông Nam Bộ, Thanh Xuân trung ( Hà Nội) hiện nay hay Bắc Ninh trước đó.
Đặc điểm chung của những khu vực bùng phát Covid nêu trên là có tỷ lệ dân nhập cư rất cao. Tỷ lệ di dân thuần (tăng dân số cơ học: được tính bằng hiệu của số người đến- số người đi) cao nhất nước là Bình Dương: 200,4 o/oo; Bắc Ninh là 83,3 o/oo và chỉ số này của TP Hồ Chí Minh là 75,9 o/oo. (Tổng điều tra dân số và nhà ở 2019- trang 107).
Một tỷ lệ lớn người mắc Covid tại các khu vực này là công nhân hoặc người làm thuê các công việc không ổn định như phụ hồ, sửa chữa vặt, giúp việc, chạy xe ôm….và người nhà. Với mức thu nhập TB thấp (khoảng 6-7 triệu/tháng) và không ổn định, sau khi trừ chi phí sinh hoạt và gửi tiền về quê thì về cơ bản là không còn tích trữ. Vì vậy, khi Covid xảy ra, mất việc… đồng nghĩa mất thu nhập… tiền tiết kiệm chỉ đủ trang trải dăm bữa nửa tháng …. Nên buộc phải ra đường bươn trải, mưu sinh ….đây một lý do cơ bản gây bùng phát và lây lan dịch bệnh.
Là công nhân, làm thuê … nên hầu hết họ đều rất khó khăn về nhà ở chủ yếu là thuê nhà. Theo thống kê, có tới 30,8% người dân ở miền Đông Nam Bộ ( TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu…) là người thuê nhà. Cao nhất nước là Bình Dương chiếm 56,5%, tiếp đến là TP Hồ Chí Minh 32,8 %, tỷ lệ này ở Bắc Ninh là 27% đứng thứ 3 toàn quốc. Về diện tích nhà ở, có tới 16,3% số hộ gia đình và cá nhân ở dưới 8m2/đầu người (Tổng ĐTDS và nhà ở 2019- trang 149). Đó là số liệu thống kê chung cả khu vực Đông Nam Bộ, thực tế có nhiều khu vực nhà thuê, nhà “ổ chuột” cực kỳ chật chội, nhà sát nhà - tứ phía là nhà ( 2 bên và phía sau sát vách, cửa đối diện cửa do hẻm nhỏ). Mật độ dân số nội khu cao khủng khiếp khi với diện tích chỉ khoảng 12-15m2 mà một hộ gia đình hoặc 3-4 công nhân thuê cùng. Với thực trạng này và với chủng mới delta thì khi trong gia đình có 1 FO thì đương nhiên cả nhà thành FO và nhanh chóng lan ra cả khu. Giải pháp cách ly FO tại nhà trong điều kiện nêu trên là một trong những lý do của tỷ lệ tử vong cao.
Covid bùng phát, người lao động mất việc, đồng nghĩa đứt thu nhập buộc phải ra đường bươn trải kiếm sống. Từ khi áp dụng chỉ thị 16, rồi 16 + không còn cơ hội bươn trải kiếm sống ngoài đường nữa, buộc họ phải khăn gói về quê bằng tất cả những gì có thể: xe máy, xe đạp, đi bộ … reo rắc mầm mống Covid đi khắp. Chủ trương tạo điều kiện cho người di cư hồi hương nhằm giảm tải cho TP Hồ Chí Minh là chủ trương đúng. Tuy nhiên, công tác tổ chức phối hợp giữa các tỉnh kém, thiếu đồng bộ … vô hình chung đã biến “sáng kiến” thành “ tối kiến” như kiểu dùng nước chữa đám cháy xăng- đẩy tốc độ bùng phát cao hơn và lan rộng nhanh hơn. Con số 400 FO trong 2000 người từ Đồng Nai về Ninh Thuận (Báo Tuổi Trẻ online ngày 15/8/2021 : 16:12) là minh chứng cho thực tiễn nêu trên.
Ban chỉ đạo Phòng chống dịch Covid đã bắt mạch đúng bệnh khi ra quyết định “ ai ở đâu ở yên đó” từ 0h ngày 6/8/2021 ở TP Hồ Chí Minh và di dân sang các khu cách ly tập trung nhằm giảm mật độ, tăng giãn cách….tại các khu công nghiệp, các xóm trọ nghèo có nồng độ Covid đậm đặc ở TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai… tiếc thay quyết định này đã muộn, đám cháy Covid đã bùng quá to và lan quá rộng mất rồi !
Cre Nguyễn Đỗ Việt