Sư Tử
Du lịch đường sông Đồng Nai phát triển chưa thực sự tương xứng tiềm năng
Các cù lao trên sông Đồng Nai có những lợi thế trong khai thác du lịch. Đặc điểm của môi trường sông nước và những di sản văn hóa, gắn liền với đời sống cư dân đã tạo thành những tài nguyên du lịch độc đáo. Trong phát triển kinh tế, xã hội của địa phương nói chung, khai thác du lịch ở các cù lao cần bảo đảm nét đặc thù của môi trường, di sản văn hóa, sự tham gia tích cực của cộng đồng, xây dựng sản phẩm du lịch… hướng đến sự phát triển bền vững, đem lại lợi ích hài hòa.
Báo Đồng Nai vừa có loạt bài Đánh thức tiềm năng du lịch Đồng Nai khá thú vị từ nhiều góc nhìn, lĩnh vực của các cấp chính quyền, nhà đầu tư để hướng đến các giải pháp trong phát triển du lịch của địa phương. Trong đó đề cập vấn đề năm 2018, tuyến du lịch đường sông (TP.Biên Hòa) giai đoạn 1 được đưa vào khai thác, tuy nhiên do các điểm đến theo kế hoạch chưa được đầu tư nên tuyến du lịch này sau vài lần mở rồi lại đóng do khai thác chưa hiệu quả... Từ góc nhìn từ văn hóa, tác giả gợi mở cách tiếp cận khai thác ở các cù lao trên tuyến du lịch đường sông.
Sự tham gia tích cực của cộng đồng
Môi trường sống ổn định tại chỗ của nhiều lớp cư dân ở các cù lao cần được xem là đặc trưng tiếp nối văn hóa trong khai thác du lịch. Vì vậy, khi quy hoạch, khai thác, chính quyền và cộng đồng cư dân phải được quan tâm, có vai trò chủ động. Lợi thế từ sinh thái, tài nguyên di sản và nếp sống cư dân tại chỗ làm nên diện mạo hiện tại chính là nguồn tài sản của cộng đồng. Sự lựa chọn với nhiều giải pháp từ nhu cầu của người dân (tham gia trực tiếp hay gián tiếp) hoặc đem nguồn lực có sẵn hoặc đầu tư (cơ sở vật chất, nghề nghiệp, tài sản…) trong mạng lưới khai thác du lịch chính là hướng đến sự phát triển bền vững.
Nguồn lợi khai thác đem lại cho địa phương từ đầu tư cơ sở vật chất, lợi tức sinh kế chính đáng, tạo việc làm cho nhân lực địa phương, nguồn lợi cho chủ thể văn hóa (an sinh, hưởng thụ trong văn hóa, góp phần trong trùng tu, tôn tạo di tích…) sẽ tạo động lực để nâng cao ý thức trách nhiệm, bảo tồn và xây dựng trong cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Quy hoạch mang tính chiến lược
Thực tế, không ít những quy hoạch phát triển ở các cù lao và tuyến ven sông trước đây dựa vào lợi thế và giải pháp mang tính chủ quan, tầm nhìn ngắn hạn đã trở thành những rào cản trong phát triển. Đặc điểm sông nước ở những làng quê mất đi trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng. Cù lao Phố (P.Hiệp Hòa) ở Biên Hòa là một thực tế cho sự chưa quan tâm yếu tố bền vững khi quy hoạch phát triển.
Hai lần quy hoạch đã để lại những hệ quả. Vị thế đắc địa, gắn với lịch sử thương cảng danh tiếng, nhiều di tích lịch sử, nhà cổ… qua điều chỉnh, chuyển hướng quy hoạch chưa có mẫu số chung hướng đến phát triển hiệu quả, không bắt kịp với xu thế phát triển.
Vì vậy, “mỗi thời mỗi khác ngay trong quy hoạch”, “phát triển phá vỡ cảnh quan sinh thái”, “sự lệch pha của quy hoạch với sử dụng đất”… đã được đánh giá và hướng tới “yêu cầu phải giữ được mảng xanh cũng như không gian sông nước để hình thành bản sắc đô thị Biên Hòa. Đồng thời, gìn giữ và phát huy tiềm năng các công trình di sản, các địa điểm tự nhiên đặc sắc hướng tới xây dựng thành phố sinh thái, văn hóa”. Thực tế từ quy hoạch phát triển Cù lao Phố là bài học cần hướng đến chiến lược, trên bình diện lịch sử, văn hóa chứ không đơn thuần từ góc nhìn kinh tế.
Ở Đồng Nai, tuyến du lịch ven sông đã được đầu tư ở một số hạng mục. Những kế hoạch chỉnh trang đô thị trong tương lai với trục đường ven sông sẽ góp phần cho thành phố vừa mang tính hiện đại vừa “nên thơ” trong không gian mở. Đó là những nền tảng cho phát triển du lịch ở các cù lao trên sông Đồng Nai.
Có nhiều nguyên nhân, yếu tố dẫn đến sự hạn chế trong quá trình khai thác du lịch; trong đó, có nguyên do không kém phần quan trọng: đánh mất yếu tố khai thác của đặc điểm tự nhiên, chưa xây dựng sản phẩm hợp lý, độc đáo; chưa gắn kết cù lao với vùng lân cận và sinh kế cộng đồng. Các cù lao trên sông Đồng Nai với những tiềm năng, tài nguyên du lịch hiện có cần quan tâm đến những yếu tố này.