Minh Vy
Đắk Nông: Dòng Sêrêpốk 'gầm lên' kêu cứu
Dòng Sêrêpốk cuộn chảy len lỏi giữa đại ngàn Tây Nguyên theo hướng ngược từ Đông sang Tây đã tạo nên biết bao kiệt tác kỳ vĩ, nhưng dòng chảy ấy đang “gào thét” kêu cứu bởi nạn khai thác cát, bị các mỏ đá băm chặt, biệt thự sân vườn tàn phá.
Ngày 9/7 GD&TĐ có bài viết: Đắk Nông: Dòng Sêrêpốk “gầm lên” kêu cứu. Nhóm phóng viên cho biết: " Men dọc đôi bờ sông Sêrêpốk (nối 2 tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông) từ chân cầu 14, hiện ra trước mắt chúng tôi là những hố sâu do máy móc đào, xới. Những bãi đá bị doanh nghiệp nổ mìn, đục khoét. Có những khúc sông, do nổ mìn khai thác đá vùi lấp dòng chảy hoặc cá nhân xâm lấn hành lang an toàn bờ sông để xây biệt phủ.
Nổ mìn khai thác đá lấp mặt sông
Chiều muộn 6/7, khi nhóm PV có mặt tại khu vực mỏ đá Phú Xuân (thuộc Công ty TNHH Xây dựng Phú Xuân, trụ sở tại TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk), nhiều công nhân, máy móc vẫn miệt mài khai thác đá tại các vị trí xâm hại dòng sông.
Ghi nhận, hai công nhân vẫn thay nhau khoan lỗ trên một tảng đá to sát bờ sông để nhồi thuốc nổ vào trong. Khi tảng đá bị phá, hàng trăm viên đá cục, hàng nghìn vụn đá đổ ập xuống sông…
Được biết, ngày 21/12/2010, UBND tỉnh Đắk Lắk đã cấp phép khai thác đá tại khu vực IIC mỏ đá D2 (giáp ranh TP Buôn Ma Thuột và huyện Krông Ana) trên diện tích khoảng 8,6ha, thời gian 22 năm.
Tổng trữ lượng Công ty Phú Xuân được khai thác là gần 1,1 triệu m3, công suất hơn 49.000 m3/năm. Quyết định cũng yêu cầu doanh nghiệp thực hiện việc khai thác đá theo đúng quy định, ký quỹ phục hồi môi trường, đóng cửa mỏ… theo quy định.
Tuy nhiên, mỏ đá Phú Xuân trong quá trình khai thác đá xây dựng theo hình thức nổ mìn làm sạt lở bờ sông. Theo đó, một lượng lớn đá do “nổ mìn” đã đổ xuống lấp 1 phần sông Sêrêpốk.
Còn theo kết quả kiểm tra mới đây của UBND xã Đray Sáp cho thấy, Công ty TNHH Phú Xuân nổ mìn khai thác đá vùi lấp dòng sông khoảng 1.200m2. Sau khi kiểm tra, UBND xã đã lập biên bản xử lý từ 17/6 gửi UBND huyện Krông Ana vì vượt thẩm quyền. Huyện tiến hành kiểm tra, ghi nhận và đến chiều 6/7, doanh nghiệp vẫn ngang nhiên vi phạm.
Quanh co, né tránh trách nhiệm?
Nổ mìn khai thác đá làm lấp bờ sông Sêrêpốk.
Khi trả lời nhóm PV, tại sao công ty ngang nhiên vi phạm, khai thác đá vùi lấp dòng sông? Lãnh đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường, huyện Krông Ana cho biết: “Công ty Phú Xuân khai thác đá trong phạm vi giấy phép nhưng vùi lấp dòng sông nên đã nhắc nhở, yêu cầu khắc phục”. Còn việc tại sao cấp phép mỏ đá quá sát dòng sông? Lãnh đạo cơ quan này nói, vấn đề này thuộc thẩm quyền cấp trên!
Được biết, trong báo cáo tham mưu của mình, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Krông Ana đã đề nghị UBND huyện kiến nghị UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi truờng xem xét, điều chỉnh một phần diện tích cấp phép khai thác cho Công ty Phú Xuân để bảo đảm hành lang an toàn bờ sông Sêrêpốk.
Có thông tin cho rằng, chủ doanh nghiệp vi phạm khai thác đá “lấp sông” này là người nhà của lãnh đạo Văn phòng UBND tỉnh Đắk Lắk. Doanh nghiệp này cũng từng vi phạm ở dự án khác.
“Cái chuồng chó” trên đất công
Liên quan đến các vi phạm tự ý xây dựng công trình trái phép tại huyện Cư Jút, lãnh đạo huyện này khẳng định, sẽ cưỡng chế một cá nhân tự ý san đồi, lấp suối làm nhà nuôi yến .Công trình nuôi chim yến thuộc tổ dân phố 4 (thị trấn Ea T’ling, huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông), nằm cách quốc lộ 28 khoảng 500m. Vị trí san lấp nằm bên một con suối, hàng ngàn khối đất đá đã bị múc đi để tạo mặt bằng xây dựng nhà yến 4 tầng…Theo UBND thị trấn Ea T’ling, chủ nhà yến này là bà Phan Thị Hường và công trình xây dựng có diện tích 148,5m2, chiều cao trung bình 10m... Diện tích đất nêu trên là đất trồng cây lâu năm, đất chưa được chuyển đổi, không có giấy phép xây dựng. Ông Nguyễn Hữu Ánh - Chủ tịch UBND thị trấn Ea T'ling, khẳng định việc san lấp mặt bằng diễn ra từ lâu, còn nhà yến mới xây dựng gần đây. UBND thị trấn đã kiểm tra và lập biên bản đình chỉ thi công, đang tham mưu quyết định xử phạt hành chính, khắc phục hậu quả.
Nếu như bờ phía Đắk Lắk bị lấp bởi nổ mìn khai thác đá, thì bờ phía Đắk Nông (thuộc địa phận xã Tâm Thắng, huyện Cư Jut, tỉnh Đắk Nông) cũng bị đục khoét, phá vỡ cảnh quan nghiêm trọng.
Theo ghi nhận của phóng viên, trên một cù lao giữa dòng sông Sêrêpốk (thuộc tổ dân phố 7, thị trấn Ea Tling, huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông) mới đây mọc lên một khu biệt thự sân vườn khang trang, kiên cố. Nhưng khi được hỏi thì chủ nhà chỉ bảo là “cái chuồng chó”.
Hồ sơ thể hiện, tháng 10/2019, UBND huyện Cư Jút đã có quyết định cho ông Nguyễn Ngọc Tuấn và bà Phạm Thị Sim (trú tại thị trấn Ea Tling) thuê khu đất diện tích hơn 33.241 m2 (tại cù lao nêu trên – PV) để sử dụng vào mục đích trồng cây lâu năm. Thời hạn sử dụng là 50 năm, hình thức thuê đất là trả tiền thuê hàng năm.
Tuy nhiên, đến ngày 6/2/2020, ông Tuấn và bà Sim đã có đơn xin chấm dứt hợp đồng thuê đất, nên ngày 5/10/2020, UBND huyện Cư Jút đã ra quyết định thu hồi toàn bộ thửa đất trên.
Thế nhưng, khoảng tháng 3/2021, người dân phát hiện công trình xây dựng mọc lên trên khu đất nói trên và phản ánh đến báo chí, cũng như chính quyền địa phương.
Chủ tịch UBND huyện Cư Jút (Đắk Nông) Nghiêm Hồng Quang cho biết, địa phương đã thành lập đoàn kiểm tra một công trình xây dựng trái phép tại khu vực Cù Lao (thuộc tổ dân phố 7, thị trấn Ea Tling), làm phá vỡ hệ sinh thái tự nhiên nơi đây.
Kết quả kiểm tra, chủ biệt thự này là ông Lê Tiến Dũng (trú tổ dân phố 9, thị trấn Ea Tling, huyện Cư Jút) và yêu cầu đình chỉ thi công.
Sau khi báo chí phản ánh, mới đây, UBND thị trấn Ea T'ling đã kiến nghị UBND huyện Cư Jút chỉ đạo công an vào cuộc điều tra dấu hiệu mua bán đất công, xây nhà trái phép. Qua xác minh ban đầu, ông Dũng nói mua lại diện tích đất này với giá 2,7 tỉ đồng, trong khi bà Sim nói chỉ bán “tài sản trên đất”.
“Việc mua bán không thông qua UBND thị trấn và thẩm quyền điều tra thuộc công an”, ông Quang nói. "
Vậy có hay không việc quản lý "lỏng lẻo" hay "buôn lỏng" của các cấp lãnh đạo tại địa phương này? Hay cần phải có một biện pháp quản lý mạnh hơn với công ty được cấp phép khai thác trong phạm vi cho phép.
Với 1 đứa con vùng Tây Nguyên, tôi đang rất mong đợi có "câu trả lời" của lời "kêu cứu" của dòng sông Sêrêpốk kỳ vĩ.