Minh An
Án phạt ngay trước thềm IPO: Dấu hỏi lớn với VPBankS
Ngày 25/9/2025, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã ban hành Quyết định số 291/QĐ-XPHC, xử phạt Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) tổng cộng 340 triệu đồng.
Hai hành vi vi phạm nổi bật:
65 triệu đồng: Cho vay ký quỹ đối với các mã chứng khoán không được phép trong nhiều giai đoạn từ 8/1/2024 đến 12/8/2025. Đây là lỗi nghiệp vụ cơ bản nhưng lại kéo dài hơn 18 tháng, đặt câu hỏi về quy trình kiểm soát rủi ro và tuân thủ của công ty.
275 triệu đồng: Triển khai các sản phẩm tài chính như eInvest Fix, eInvest Auto, eMonie trong suốt 20 tháng mà không báo cáo hoặc xin chấp thuận bằng văn bản từ UBCKNN. Đây là hành vi trực tiếp liên quan đến minh bạch và tuân thủ pháp luật – yếu tố cốt lõi của một công ty chứng khoán.
Điều đáng chú ý, quyết định xử phạt được công bố chỉ ít ngày trước thời điểm VPBankS chuẩn bị thực hiện đợt IPO quy mô lớn nhất lịch sử ngành chứng khoán Việt Nam. Công ty dự kiến chào bán 375 triệu cổ phiếu với giá 33.900 đồng/cp, cao gần 2,8 lần so với kế hoạch ban đầu, nhằm huy động hơn 12.700 tỷ đồng (khoảng 483 triệu USD). Nếu thành công, vốn điều lệ VPBankS sẽ tăng từ 15.000 tỷ lên 18.750 tỷ đồng, định giá đạt 63.600 tỷ đồng (~2,4 tỷ USD).
Tín hiệu trái chiều trước IPO
Ở một mặt, VPBankS cho thấy sức tăng trưởng ấn tượng: nửa đầu năm 2025, lợi nhuận trước thuế gần 900 tỷ đồng, tăng 80% so với cùng kỳ, lọt top 5 công ty chứng khoán lãi cao nhất. Nhưng ở mặt khác, chuỗi vi phạm hành chính vừa bị “điểm mặt” lại cho thấy những lỗ hổng đáng lo ngại về hệ thống quản trị, kiểm soát sản phẩm và sự tuân thủ quy định pháp lý.
Đặt trong bối cảnh IPO, án phạt dù con số nhỏ so với quy mô vốn huy động, nhưng lại có tác động lớn về niềm tin. Nhà đầu tư, đặc biệt là tổ chức nước ngoài, thường đánh giá cao tính minh bạch và tuân thủ. Việc một công ty chứng khoán hàng đầu “bỏ qua” quy định cơ bản có thể khiến giới đầu tư đặt dấu hỏi:
Liệu mức định giá 2,4 tỷ USD có đang phản ánh rủi ro tuân thủ?
VPBankS có cơ chế kiểm soát nội bộ đủ mạnh để ngăn chặn lặp lại các sai phạm? Và, UBCKNN liệu có nên thắt chặt giám sát với các doanh nghiệp tài chính chuẩn bị IPO quy mô lớn, để bảo đảm thị trường phát triển bền vững?
IPO của VPBankS có thể đánh dấu cột mốc lịch sử, nhưng việc bóng mờ tuân thủ xuất hiện đúng thời điểm nhạy cảm buộc thị trường và nhà đầu tư phải thận trọng hơn. Một thương vụ lớn không chỉ cần con số lợi nhuận khủng, mà còn cần sự chắc chắn về minh bạch và kỷ luật pháp lý – những điều mà các quyết định xử phạt vừa qua đang khiến dư luận phải cân nhắc kỹ.